10 jul Let’s go back to the start
Dat het goed zou zijn indien er wat veranderd in scheidingsland is voor iedereen duidelijk. Een scheiding is echter zo veel meer dan een juridisch ding, het beëindigen van een huwelijk of het afwikkelen van huwelijkse voorwaarden. Het is een ervaring in een mensenleven. Een fase. Als je het leven met relaties en scheidingen als fases op de tijdslijn ziet dan wordt ook duidelijk dat er in de fase(s) voor de scheiding zoveel meer gedaan zou kunnen worden om de scheidingsfase anders te laten verlopen en niet alleen te focussen op het moment van de scheiding zelf.
Mensen maken keuzes en leven hun eigen leven. Ze kopen een huis. Krijgen kinderen. Voeden die op. Alles met relatief weinig inmenging van de overheid en zonder na te denken over de wet. Bij een scheiding worden wettelijke bepalingen en plichten opeens geactiveerd en gaat een rechter bepalen hoeveel tijd jij met de kinderen zou mogen doorbrengen als je daar zelf niet uitkomt. Een verlies van autonomie en zelfbeschikking, die nu juist door te contracteren voorkomen zou kunnen worden. De wetgever tracht thans door de wettelijke bepalingen voor partneralimentatie te wijzigen de economische onafhankelijkheid van vrouwen te stimuleren. Waarom dit pas bij de finish stimuleren als er dan soms toch al grote gaten in Cv’s zijn gevallen en er wellicht nooit “echt” aan het arbeidsproces is begonnen? Daarbij is er nog geen grootscheepse campagne opgezet waarin vrouwen bewust worden gemaakt van deze verandering in de maatschappij en de consequenties daarvan.
De ervaring leert dat veel mensen er tijdens hun relatie er in hoge mate gewoon op los leven en dan bij de scheiding worden geconfronteerd met niet uitgevoerde periodieke verrekenbedingen, waarover moet worden afgerekend en erfenissen die destijds zijn besteed aan leuke familievakanties die moeten worden terugbetaald. Hier komt bij dat het inzicht van mensen in de financiële situatie van de andere partner sterk is afgenomen door allerhande digitale apps waarop moet worden ingelogd om een overzicht te krijgen, waar vaak maar een partner de log in code van heeft. Vroeger viel er nog wel eens een belegginsoverzicht op de deurmat, maar daar is tegenwoordig geen sprake meer van.
Het toenemende aantal ZZP-ers zorgt ervoor dat dat het gebrek aan financieel inzicht helemaal is toegenomen, omdat er geen vast loon meer wordt verdiend. Bij de scheiding lopen mensen er tegenaan dat ze volstrekt niet weten waar ze recht op hebben, noch wat ze nodig zouden hebben. En als een partner niet bereid is om financieel inzicht te verschaffen dan neemt de kans voor polarisatie toe.
Juist door in te grijpen in de fases van een relatie voor de scheidingsfase is er veel winst te behalen. Het gebrek aan bewuste keuzes over geld, waar dat voor staat en transparantie naar elkaar toe op dat gebied, maakt dat mensen niet weten waar ze aan toe zijn als ze gaan scheiden en louter op basis van de agenda’s die ze hebben op dat moment de geschiedenis gaan herinterpreteren.
Mensen geven wel vaak aan dat ze over partneralimentatie en de kinderen graag afspraken zouden willen maken (in de huwelijkse voorwaarden). Echter, juist bepalingen over partneralimentatie en de kinderen worden thans door de rechter nietig geacht, daar waar in de literatuur al lang stemmen op gaan dat contracteren over dergelijke zaken, mits er sprake is van de juiste belehrung, mogelijk zou moeten zijn. In de VS is het gangbaar voor de dames van de upper chic om een bepaling in de huwelijkse voorwaarden op te nemen dat zij een bonus zullen ontvangen voor de zorg voor de kinderen om hen zo te compenseren tegenover de niet benutte maar wel behaalde Ivy League graad. Dit wil niet zeggen dat dit de oplossing is, maar het is een voorbeeld van op een bewuste manier nadenken en contracteren om tijdens de relatie al een duidelijke en door de partijen als eerlijk ervaren regel te creëren. Een concrete belofte geformuleerd op de juiste wijze schept immers een relatie en garandeert een bepaalde uitkomst voor de toekomst.
Ook is er veel aandacht voor de ouderbelofte, voor of na de geboorte van het kind gedaan, maar ook daar is de vraag in hoeverre dergelijke afspraken bindend en afdwingbaar zijn. De commissie herijking ouderschap heeft in haar rapport wel wat geschreven over de wijze waarop afspraken in een meer oudersituatie zeer zorgvuldig met toetsing door de bijzondere curator en de rechter voor de zwangerschap tot stand zouden kunnen komen. Zou zoiets niet mogelijk moeten zijn voor alle ouders zodat er in de toekomst minder geprocedeerd hoeft te worden over het ouderschap en de invulling ervan?
Het zou toch mooi zijn als partners meer bewuste keuzes zouden gaan maken en goed begeleid de dialoog met elkaar durven aan te gaan over zaken als geld, macht, onafhankelijkheid en zorg. In liefde en niet alleen in onmin. Het gaat er daarbij niet om om conflict te vermijden, maar om conflict te begeleiden zodat mensen weten wat ze in een bepaalde fase aan elkaar hebben en wat ze kunnen verwachten. Het kan pijnlijk zijn als blijkt dat je verschillende verwachtingen hebt, als dat zo is kan je dat wellicht beter eerder, dan later weten. Als scheidingsprofessionals hebben wij een goed beeld van de breekpunten die kunnen ontstaan doordat er niet goed gesproken is tussen partners over geld en vermogen, over bijvoorbeeld stoppen met werken om voor de kinderen te zorgen, maar was dat dan voor altijd de bedoeling.
Als ik even vrij mag dromen zou het mijn inziens heel mooi zijn als mensen meer autonomie en zelfbeschikking zouden mogen hebben door na de juiste begeleiding op basis van bewuste keuzes afspraken te mogen maken voor hun toekomst en deze regelmatig te evalueren.
Dat is de macht en de magie van het woord. Lets go back to the start and make a difference there.